1327 Osmanlı Parası Üzerinde Ne Yazıyor? Bir Hikâyenin Kalbinde Saklı Yazılar
Bazı hikâyeler vardır, bir paranın üzerindeki küçücük yazıda saklıdır. Bugün size böyle bir hikâyeyi anlatmak istiyorum. Tarihin tozlu sayfalarından değil, bir insanın kalbinden doğan bir hikâyeyi… 1327 tarihli bir Osmanlı parasıyla başlayan ve insanın geçmişe, sevgiye, kimliğe olan özlemini hatırlatan bir yolculuğu.
Bir Antikacıda Başlayan Yolculuk
Soğuk bir kış sabahıydı. İstanbul’un Balat sokaklarında, zamanın durduğu bir antikacı dükkânında Hasan eski paraları inceliyordu. Analitik düşünen, her şeyin ardındaki mantığı bulmaya çalışan biriydi. Eline aldığı küçük gümüş paranın kenarında zar zor seçilebilen Arapça harfler dikkatini çekti. Üzerinde “1327” yazıyordu. O an, bir şeylerin değişeceğini hissetti.
Dükkânın köşesinden, sessizce onları izleyen Elif, antikaların hikâyelerini hissederek yaşayan biriydi. Onun için bu para bir obje değil, bir geçmişin kalp atışıydı. Elif yaklaştı, gülümsedi:
“Bu sadece bir Osmanlı parası değil,” dedi. “Bu, geçmişin sesini duyman için bir fırsat.”
Hasan gülümsedi. “Ben geçmişi okumam, çözerim,” diye karşılık verdi.
Elif başını salladı. “O zaman sen harfleri çöz, ben hislerini anlatayım.”
1327 Osmanlı Parası Üzerinde Ne Yazıyor?
Hasan eve döndüğünde eline büyüteci aldı, ışığın altında parayı çevirdi. Paranın bir yüzünde “Sultan Mehmed Reşad Han” yazıyordu. Diğer yüzünde ise İslami takvime göre 1327 tarihi. Bu tarih, miladi takvime göre 1909 yılına denk geliyordu. O yıl, Osmanlı’da II. Meşrutiyet’in ilan edildiği, fikirlerin, umutların ve değişimin yıllarıydı.
Hasan bu bilgiyi bulduktan sonra not defterine yazdı:
“1327 Osmanlı parası, sadece bir para değil. Bir dönemin uyanışını temsil ediyor.”
Ertesi gün Elif’le buluştu. Elif, parayı eline alınca parmaklarıyla üzerindeki yazıları okşar gibi gezdirdi. “Bak,” dedi, “Sen bu yazıda tarih görüyorsun, ben ise insan hikâyeleri.”
Bir Paranın Taşıdığı Duygu
Elif’in dedesi, Osmanlı’nın son döneminde doğmuş bir hattattı. Ona göre her harf, bir dua gibiydi. “Her yazı, bir niyet taşır” derdi. Elif o sözü hiç unutmamıştı. O yüzden bu paraya baktığında, sadece “1327”yi değil, o dönemde yaşayan insanların umutlarını görüyordu.
Hasan içinse bu para, bir sistemin, bir düzenin simgesiydi. O, stratejik düşünürdü; “Bu parayı kim bastı, neden bu tarihte basıldı, hangi ekonomik kriz dönemine denk geliyor?” diye sorular sorardı.
Elif ise, “Bu parayı kim elinde tuttu? Belki bir annenin çeyiz sandığındaydı, belki bir askerin cebinde,” derdi.
İkisi de aynı paraya bakıyordu ama biri akılla, diğeri kalple görüyordu.
Bir Paranın İki Yüzü: Akıl ve Kalp
Günler geçtikçe, Hasan ile Elif’in konuşmaları derinleşti. Birlikte araştırdılar, tarih kitapları karıştırdılar. 1327 tarihli paranın üzerinde yazanların, dönemin padişahı Sultan Mehmed Reşad’a ait olduğunu, Osmanlı darphanesinde basıldığını öğrendiler.
Ancak her bilgi yeni bir soru doğurdu.
Hasan, “Bu paranın bugüne kadar nasıl ulaştığını çözmeliyim,” dedi.
Elif, “Belki de çözülmemesi gereken bir şeydir,” diye fısıldadı. “Bazı sırlar hissedilmek içindir, çözülmek için değil.”
Geçmişle Kurulan Bağ
Bir akşam Galata Köprüsü’nde yürürlerken, Elif parayı denizin üstünde tuttu.
“Biliyor musun?” dedi. “Bu para artık bizim hikâyemiz oldu.”
Hasan baktı. Paranın üstündeki tarih, ay ışığında parlıyordu.
“O zaman 1327 sadece bir tarih değil,” dedi. “Bir buluşma noktası.”
İkisi de fark etti ki, bir paranın üzerinde yazan şey, aslında insanın iç dünyasındaki arayışı anlatıyordu. Biri geçmişin anlamını çözmeye çalışıyordu, diğeri geçmişi hissetmeye.
Ama sonunda her ikisi de aynı noktaya vardı:
Geçmiş, sadece öğrenilmez. Yaşanır.
Peki siz ne düşünüyorsunuz? Bir paranın üzerindeki yazı mı değerlidir, yoksa o yazının taşıdığı hikâyeler mi? Belki de asıl değer, onu elinde tutan insanların kalbinde saklıdır.